مختيار ملڪ : شاعر، نثر نگار ۽ براڊڪاسٽر

مختيار ملڪ : خوبصورت شاعر، نثر نگار ۽ براڊڪاسٽر
محمد سليمان وساڻ

ريڊيو سان پراڻو لاڳاپو رهيو آهي ۽ جڏهن ڳوٺ ۾ 1988ع تائين بجلي ڪانه هئي ته گهڻو ڪري ريڊيو جا سڀ پروگرام ٻڌندا هئاسين. 80 جي ڏهاڪي ۾ ريڊيو جي پروگرامن جي ترتيب تبديل ٿيڻ سان گڏ ريڊيو ۾ هڪ انقلاب آيو ۽ ايئن ئي خيرپور ريڊيو اسٽيشن جي پروگرامن به وڏو نالو ڪمايو. ان وقت جي پروڊيوسرن شوڪت خاصخيلي، مختيار ملڪ،  نصير سومرو سان گڏ اسحاق انصاري جي ڪمپيئرنگ به تمام گهڻو مقبول ٿي. ان زماني کان مختيار ملڪ جي آواز جا چاهيندڙ بڻجي وياسين. 

سنڌ جي ثقافتي ڏڻ تي واڌايون

 

قومن جي سڃاڻ انهن جي رهڻي ڪهڻي ۽ ثقافتي قدرن مان معلوم ٿيندي آهي. اهي قومون دنيا جي نقشي تي سدائين آباد رهنديون آهن جيڪي پنهنجي ثقافتي قدرن کي زندهه رکن ٿيون. سنڌ کي صدين کان پنهنجي ثقافتي قدرن ۽ ثقافتي لباس سبب هڪ الڳ ئي سڃاڻ آهي. اها ٻي ڳالهه آهي ته ڪجهه وقت کان سنڌ جي قومي ٻولي ۽ قومي لباس سان گڏ ثقافت کي اها موٽ ڪانه ملي سگهي. جس هجي سنڌ جي ميڊيا ۽ باشعور سنڌي ماڻهن کي جن ثقافتي ڏڻ جي شروعات ڪري پنهنجي ڌرتي ماء جي سڃاڻ ۽ سندس ثقافت کي ٻيهر هڪ نئين جوش ۽ ولولي سان جيئاريو آهي.

سنڌ سلامت ساٿ سلامت

 

 

روشن تارا اسڪول سچل ڳوٺ جي عمارت جي افتتاحي تقريب

روشن تارا اسڪول سچل ڳوٺ جي عمارت جي افتتاحي تقريب
)رپورٽ : عبدالحفيظ لغاري، تصويرون : سليمان وساڻ(


سنڌ گريجوئيٽس ايسوسئيشن (سگا)، سنڌ ۽ سنڌي ماڻهن جي بلا امتياز خدمت ڪندي رهي آهي. سندس سماجي ڪمن مان هڪ اهم ڪم آهي سنڌ جي ٻارن کي معياري تعليم ڏيڻ. سگا 1980ع ۾ روشن تارا اسڪول کولڻ جو نظريو آندو ۽ انهن جي مسلسل ڪوششن جي نتيجي ۾ اڄ ڪشمور کان ڪيٽي بندر تائين سندن پاران کوليل روشن تارا اسڪولن جو تعداد 26 آهي. انهن اسڪولن جي معياري تعليم لاءِ انهن پاران اڻ ٿڪ ڪوششون رهيون آهن. اهي اسڪول شروعاتي طور ڪرائي تي حاصل ڪيل عمارتن ۾ هلايا ويا ۽ پوءِ سگا پاران وس آهر مدد ۽ مخير حضرات جي مالي ۽ فني مدد جي نتيجي ۾ انهن مان پنجاهه سيڪڙو اسڪول اڄ سگا جي پنهنجي عمارتن ۾ منتقل ٿي چُڪا آهن.

ٻٽو نظام ۽ ٻٽا معيار

ٻٽو نظام ۽ ٻٽا معيار

محمد سليمان وساڻ

هن جو ادبي قد ڪاٺ تمام وڏو هيو. سنڌ جي چوٽيء جي اديبن ۾ سندس شمار ٿيندو آهي. ڀلو شاعر ۽ ڪالم نويس آهي. سندس شاعري ۽ سندس لکڻيون اسان لاء هميشه رهنمائي، سجاڳي ۽ اتساهه جو سبب بڻيون آهن. سوشل ميڊيا تي جڏهن پنهنجون سرگرميون تمام گهڻو وڌايم ته هن سان به دوستي ٿي ۽ ايئن ساڻس ملاقاتن جو سلسلو به شروع ٿيو. اڪثر ادبي محفلن، مختلف پروگرامن ۽ ميٽنگن ۾ هن سان ملاقات ۾ ڪيترن ئي ڳالهين ۽ سنڌ جي مسئلن تي تفصيلي بحث ٿيندو هيو. ڪڏهن ڪڏهن اسان گڏجي ڪراچي ۽ ڪراچي کان ٻاهر به پروگرامن ۾ حصو وٺندا رهياسين. سندس ذريعي منهنجي به ڪيترن ئي اديبن ۽ شاعرن سان ڏيٺ ويٺ ٿي.

سندس ڳالهين جو محور هميشه سنڌ رهندي هئي ۽ لکڻين ۾ ساڳي ئي پهلو کي اجاگر ڪندو رهيو. مون کانئس گهڻو ڪجهه سکيو ۽ سندس ديوانو بڻجي ويس. سنڌ حڪومت ۽ سنڌ اسيمبلي پاران مڪاني حڪومت جي ٻٽي نظام خلاف جڏهن سڄي سنڌ سراپا احتجاج بڻجي وئي ته اسان جو ادبي لڏو به ان ميدان ۾ اڳڀرو رهيو. هن جا ميسج ملندا هيا ۽ نوڪري جي سختين باوجود به ساڻس گڏ مختلف ميڙاڪن ۽ احتجاجن ۾ شريڪ ٿيندو رهيس. هو حڪومت، نمائندن ۽ انهن جي حامين تي ڇتي تنقيد ڪندو هيو. انهن ئي ڏينهن ۾ هڪ دفعي ڪراچي جي هڪ وڏي هوٽل ۾ سندس هڪ دوست ڊنر تي گهرايس ته مونکي به ڪال ڪيائين ۽ اچڻ جو تاڪيد ڪيائين. سندس گهر پهچي هن سان گڏ دعوت ۾ پهتس. اتي اڪثر نوجوان ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون نظر آيون. هي به انهن سان گڏ خوش گپين ۾ مشغول ٿي ويو. مان هن سنجيده شخص کي ڏسي پريشان ٿيندو رهيس ۽ ٽيبل تي ويهي چانهه پيئڻ لڳس. هو به هاڻي اچي مونسان گڏ ويٺو ۽ چوڻ لڳو ته خوش رهڻ لاء اهو سڀ ضروري آهي. هن بيري کي چانهه کڻي اچڻ جو چيو ، بيري جڏهن کيس چانهه پيش ڪئي ته اچانڪ سندس هٿ مان ڪوپ ڇڏائي سندس ڪپڙن تي اچي پيو. سندس ڪپڙا بلڪل خراب ٿي چڪا هيا، مان بيري کي گهٽ وڌ چوڻ لڳس ته مونکي منع ڪندي چيائين ته بابا ايئن ٿي ويندو آهي ۽ بيري جي پٺي ٺپي کيس معاف ڪري روانو ڪيائين.

جهرڪين جي آکيرن ۾ سگريٽ

جهرڪين جي آکيرن ۾ سگريٽ

تازو هڪ تحقيق سامهون آئي آهي ته جهرڪيون ۽ ٻيا پکي پنهنجي آکيرن ۾ سگريٽ جا فلٽرز رکن ٿا. سينٽ اينڊريوز يونيورسٽي جي ماهرن ان تي پنهنجي تحقيق ڪئي آهي ۽ چيو آهي ته سگريٽ جي ٽوٽن ۾ موجود نڪوٽين ڪيڙا شڪن جو ڪم ڪري ٿي ، جنهن سبب آکيرن ۾ جيت جڻا نه ٿا اچن. اهوئي سبب آهي جو پکي پنهنجي آکيرن ۾ سگريٽ جا ٽوٽا رکن ٿا. ان کانسواء سگريٽ جا فلٽرز سرديء جي موسم ۾ به سيء کان بچائن ٿا.

 چيو وڃي ٿو ته جن آکيرن تي تحقيق ڪئي وئي انهن ۾ سراسري 10 جڏهن ته وڌ کان وڌ 42 سگريٽن جا فلٽر به مليا آهن. سائنسدان تحقيق ڪري رهيا آهن ته پکين کي اهو سڀ ڪيئن معلوم ٿيو.

تاجل بيوس جي ياد

تاجل بيوس جي ياد
محمد سليمان وساڻ 

سنڌ جي سونهن تي ته ڪيترن ئي شاعرن لکيو آهي پر اتر جو هوندي به سڀني لهجن ۾ لکندڙ ۽ سنڌ جا گيت ڳائيندڙن ۾ تاجل بيوس به اوچ ڪوٽي جي شاعرن ۾ شامل آهي. نرالي انداز ۾ شاعري ڪندڙ تاجل بيوس خيرپور ضلعي جي سوڀيديري تعلقي سان تعلق رکندڙ ڪچي جي ڳوٺ پير حيات شاهه ۾ تاج محمد سمون 22 سيپٽمبر 1938ع ۾ جنم ورتو. ننڍي هوندي ڪنهن ٿي ڄاتو ته هي نينگر اڳتي هلي پنهنجي لکيل امر گيت سنڌ منهنجي امان سونهن تنهنجيء مٿان ڇا لکي ڇا لکان جي ذريعي سنڌ جي سڃاڻ بڻجي ويندو. هن جو تعلق مڊل ڪلاس گهراڻي هو ۽ سندس والد مرحوم محمد جعفر ڪو وڏو ماڻهو ته ڪونه هو پر ان باوجود هن پنهنجي پٽ کي سٺي تعليم ڏياري. عجب جهڙي ڳالهه آهي ته تاجل بيوس ايم اي ته معاشيات ۾ ڪئي، پر هن جي اندر ۾ ننڍپڻ کان وٺي هڪ ڏات ڌڻي ۽ تخليقڪار لڪل هو، جيڪو گيت ۽ شاعري سرجيندو رهندو هو. اهو ئي سبب هو جو تاج محمد سمون اڳتي هلي ادب جي دنيا جو تاجل بيوس بڻيو.

ڪراچي ۾ ٿيندڙ ڪتابن جو عالمي ميلو

ڪراچي ۾ ٿيندڙ ڪتابن جو عالمي ميلو ۽ مان

محمد سليما وساڻ

ڪتاب اسان جا سڀ کان بهترين دوست آهن،جيڪي نه بيوفائي ٿا ڪن ۽ نه ئي وري ساٿ ڇڏي ٿا ڏين. ڪتاب ئي آهي جنهن ذريعي اسان تعليم پرائي پنهنجي زندگي سنوارڻ جي شروعات ٿا ڪيون. مونکي تاج صحرائي جون سٽون ياد ٿيون اچن، هو چوي ٿو :

ڪتاب ئي زندگيء جا بهترين ساٿي آهن. ڏسڻ ۾ ته ڪيترا گونگا، ٻوڙا، انڌا، منڊا ۽ بي جان لڳن ٿا، مگر اکين ۽ اکرن وارن لاء جان آهن، پساهه آهن، سڏڪا ۽ ٽهڪ آهن، ننڊون ۽ اوجاڳا آهن، زندگيء جون لاهيون ۽ چاڙهيون آهن. مطلب ته ڪتابن ۾ انسان پنهنجي خوبين ۽ خامين سان لڪل ۽ ظاهر آهن.

ڪتابن جو شوق ته پراڻي زماني کان آهي. مونکي ياد آهي ته يونيورسٽي جي دور ۾ اسان جا درسي ڪتاب لائيبرري ۾ ڪونه ملندا هئا، اهي ڪتاب اسان کي گهڻو ڪري خريد ڪرڻا پوندا هئا. پر مان لائيبرري وڃي سنڌي ادب، شاعري ۽ ان سان لاڳاپيل ڪتاب وٺندو هوس ۽ هر هفتي ٻه ڪتاب پڙهي واپس ڪري وري ٻيا نوان ڪتاب وٺندو هوس ... شايد اهوئي دور هيو جنهن ۾ سڀ کان گهڻا ڪتاب پڙهيا. پوء وقت جي رفتار سان گڏ ڪتابن پڙهڻ وارو ڪم گهٽبو ويو، ان جا به ڪيئي سبب هئا؟ وقت جي گهٽتائي، مصروفيتون، سوشل ميڊيا ۽ انهن سڀني کان وڌيڪ پنهنجي سُستي.

سنڌ سلامت ڪتاب گهر تي ڪم ڪندي ٻيهر ڪتاب پڙهڻ جو وقت ڪڍندو رهيس ۽ وري ڪتابن ڏانهن واپسي ٿي. هاڻي سنڌي ڪهاڻي، شاعري، ناول سان گڏ سياست ۽ فلسفي جا ڪتاب به پڙهڻا پيا، ان سان گڏ آتم ڪٿا ۽ تاريخ سان گڏ اسلامي ڪتابن جو مطالعو به ٻيهر شروع ڪيو آهي. گذريل ڪجهه سالن کان ڪراچي ۾ عالمي ڪتابن جو ميلو ايڪسو سينٽر ۾ باقائدگي سان لڳي رهيو آهي ۽ منهنجي آفيس سامهون هجڻ ڪري مان هر سال ان ميلي ۾ شرڪت ڪندو رهيو آهيان. هن سال به 6 ڊسمبر کان 10 ڊسمبر تائين اٺين عالمي ڪتابن جي ميلي جو انعقاد ٿيو. ڇو ته ڪتابن سان منهنجي دوستي ۽ لڳاء گهٽجي ويو هو تنهنڪري مان اهوئي سمجهي رهيو هوس ته شايد سڀني سان ايئن ئي آهي ۽ ماڻهن ڪتاب پڙهڻ ڇڏي ڏنا آهن. پر هن ميلي ۾ پهچي منهنجا ۽ منهنجي دوست حفيظ لغاري جا اهي خيال هوائي لڳا. ڇو ته پهريون دفعو مون ڪتابن جي ميلي لاء ماڻهن کي قطار ۾ بيهندي ڏٺو. تمام گهڻي رش، عورتن، ٻارن ۽ فيمليز جو ايڏو وڏو تعداد يقينن خوشي جو سبب بڻجي رهيو هو ته ماڻهو اڃان به ڪتابن سان چاهه رکن ٿا.

ڊاڪٽر تنوير عباسي: شاعر، ڪهاڻيڪار، محقق ۽ مرتب

ڊاڪٽر تنوير عباسي: شاعر، ڪهاڻيڪار، محقق ۽ مرتب

 محمد سليمان وساڻ

جديد سنڌي شاعريء جي اهم نالي ڊاڪٽر تنوير عباسيءَ جو اصل نالو نور نبي ۽ والد جو نالو  گل حسن آهي. سندس جنم 7 ڊسمبر 1934 ۾ ڳوٺ سوڀي ديري ضلعي خيرپور ۾ ٿيو، ميٽرڪ اين-جي- وي هاءِ اسڪول ڪراچيءَ مان، انٽر سائنس ڊي- جي سنڌ گورنمينٽ ڪاليج ڪراچيءَ مان ۽ ايم- بي-بي ايس لياقت ميڊيڪل ڪاليج حيدرآباد مان 1960ع ۾ پاس ڪيائين.

ڊاڪٽر تنوير سنڌي گيت جو هڪ سريلو ۽ مٺڙو شاعر آهي، جنهن جي شعر ۾ ميٺاج، رواني ۽ سادگي آهي. کيس شاعرن "Lyrical Poet" سڏيو آهي. کيس سنڌي شاعريءَ جو Words worth سڏيندا آهن، خود ورڊس ورٿ جو شمار انگريزي شاعريءَ ۾ Lyrical Poet جي حيثيت سان ٿئي ٿو. تنوير عباسي نه رڳو ڪلاسيڪل لوڪ گيتن کي نئين معنيٰ ڏني پر گيتن، بيتن ۽ وائين کي نئون موڙ ڏنو. سندس گيت ۾ هندي گيت واري مڌرتا ۽ رواني آهي. شاعريءَ کان سواءِ به گهڻو ڪجهه لکيو اٿن، پر سندس شاعري ۽ شاهه لطيف تي لکيل ڪتاب وڌيڪ مشهور آهن. ڊاڪٽر تنوير جي شاعري زندگيءَ جي ترجمان آهي. گيت جي صنف کي حسين کان حسين بنائڻ لاءِ ڪافي فني تجربا ڪيا اٿن.

هوءَ، مان ۽ چنڊ

هوءَ، مان ۽ چنڊ


هن مونکان هڪ دفعي پڇيو هو ته ڪير وڌيڪ خوبصورت آهي ؟

چنڊ يا مان ؟؟؟

مان ڪجهه وقت لاء چپ رهيس ته هن جي به پريشاني وڌي وئي ۔۔۔۔۔ !!

مون کيس جواب ۾ چيو ته اها مونکي به خبر ناهي ته ڪير وڌيڪ خوبصورت آهي پر جڏهن مان چنڊ ڏانهن تڪيندو آهيان ته تنهنجي ياد اچي ويندي آهي ۽ جڏهن مان توکي ڏسندو آهيان ته مونکان چنڊ وسري ويندو آهي ۔۔۔۔ !!

سليمان وساڻ

پنهنجو رت

هي انهن ڏينهن جي ڳالھ آهي جڏهن مان پنهنجي اداري ۾ تمام گهڻو مصروف هئس ، گڏجاڻيون ، وري ساليانه پلان ٺاهڻ ، ٽريننگ پلان ۽ ان جي گهربل نوٽس جي تياري ڪرڻ . ان سان گڏ هڪ وڌيڪ ذميواري انڪوائري جي هئي جيڪا هڪ واڌو ذميواري هئي. انڪوائري ڪميٽيء ۾ مونسان گڏ هڪ ٻيو غير سنڌي ميمبر هو ۽ اسان لاء ڏکي ڳاله هئي ته هڪ ئي وقت ٽي انڪوائريون ڪري رهيا هئاسين جن مان هڪ ڪوئيٽا ، هڪ لاڙڪاڻي ۽ هڪ ڪراچيء ۾ هئي، انهن لاء اسان کي ٽنهي شهرن ڏانهن وڃڻو پوندو هو ۽ ان کانسواء پنهنجي سيڪشن جو ڪم الڳ ڪرڻوپوندو هو. گهر ۾ منهنجي امڙ جي طبيعت خراب هئي ۽ ڊاڪٽرن جي مصيبت اها هئي ته هر روز هڪ نئين ٽيسٽ پئي ڪراين . امڙ جي بيماريء سبب مان گهڻو الجهيل هئس ۽ آفيس جي ڪم کي به چڱي طرح ڪونه پي ڏسي سگهيس.

ان ڏينهن تمام گهڻو سيء هو ۽ مان ايندڙ هفتي بيرون ملڪ مان ايندڙ هڪ وفد سان ميٽنگ لاء مواد تيار ڪري هيو هئس ۽ پراڻا فائيل کولي تياري ڪري رهيو هئس جو منهنجي پٽيوالي آچر هڪ ڪارڊ ٽيبل تي رکيو ، جيڪو مصروفيت سبب مان ڏٺو به ڪونه، ڪجھ گهڙين کانپوء هن مونکي ان ڪارڊ طرف ڏيان ڇڪايو ۽ چيو ته قريشي صاحب اوهان سان ملڻ ٿو چاهي ، مون کيس چيو ته في الحال ٽاري ڇڏينس ۽ چئينس ته ميٽنگ ۾ مصروف آهيان پر آچر چيو سائين اوهان ڪارڊ ته ڏسو، ڇڙٻ ڏني مانس پر ڪارڊ تي به نطر وڌم ، نالي پڙهڻ سان هڪدم ڪجھ ياد اچڻ لڳو ۽ سوچيم هن پيريء ۾ به گهران نڪتو آهي مونسان ملڻ لاء ، آخر ڇو؟ جڏهن ته هن مونسان ڪا چڱائي ڪونه ڪئي هئي ، هن پنهنجي ئي سنڌين تي چٿرون ڪيو هون. خير آچر کي چيم ته وٺي اچينس.

ڊسمبر تون وري آئين

ڊسمبر تون وري آئين
محمد سليمان وساڻ

ڊسمبر خبر ناهي ڇو منهنجي پسنديده موسم هوندي آهي۔ جيتوڻيڪ مان ڊسمبر کان گهڻو گهٻرائيندو به آهيان، گهٻرائڻ جو سبب شايد پنهنجي سڀ کان پسنديده شخصيتن کي ڊسمبر ۾ وڃائڻ ئي آهي۔ جيتوڻيڪ ڊسمبر يخ ٿڌين هوائن ۽ ٿڌي موسم جو مهينو آهي پر خبر ناهي ڇو ڊسمبر ۾ احساس ۽ جذبا وري گرم ٿيندا آهن۔

هن سال وري ڊسمبر آيو آهي ۔۔۔۔۔۔۔۔ پاڻ سان گڏ ٿڌيون هوائون، يادو ۽ احساس کڻي ۔۔۔۔۔۔۔ ڊسمبر سنڌ کي خوشيون ڪونه ڏئي سگهيو آهي ۔۔۔۔۔ جيتوڻيڪ ڊسمبر جو مهينو مونکي گهڻو وڻندو آهي، جنهن ۾ اتر جي ٿڌي هوا لڳندي آهي ۽ پوء جيجيء جا اهي ٻول ياد ايندا آهن ۔۔۔۔

اترڙو ٿو لڳي او الا ۔۔۔۔۔۔۔۔۔ اسين ماڻهو لاڙ جا

جڏهن ڊسمبر ايندو آهي ته سيء جي موسم ايندي آهي جيڪا چپن ڦٽڻ جي موسم به هوندي آهي۔ اها موسم جنهن ۾ ونيون پنهنجي پرديس ويل ورن کي ياد ڪنديون آهن ۽ لطيف سائين اهڙي ئي ڏينهن ۽ پسمنظرن کي ڏسي چيو  :

سَرَ نِسرِيا پاندَ، اُتَرَ لڳا، آءُ پِرِين!
مُون تو ڪارَڻَ، ڪانڌَ! سَهِسين سُکائُون ڪَيون

 (شاهه)